Słowo „ewangelia” oznacza dobrą (radość) wiadomość. To słowo było używane również w odniesieniu do nagrody, która była przyznawana za przynoszenie dobrej wiadomości oraz do ofiar, które były składane bogom, gdy słyszano dobrą nowinę. Oznacza ono „dobrą wiadomość” lecz może także oznaczać zawartość dobrej nowiny.
Jezus głosił Ewangelię Bożą (por. Mk 1, 14). Dla Jezusa Radosną Nowiną była wiadomość o Królestwie Bożym, a dla chrześcijan – o Królestwie Bożym w Jezusie – głosicielu zbawienia. Ewangelia – oprócz samej informacji – staje się także narzędziem komunikacji.
Kościół uznaje cztery pisma za autentyczne Ewangelie. Pozostałe ewangelie spisane zostały później i Kościół nigdy ich nie uważał za obowiązujące (Ewangelia według Tomasza, Ewangelia według Judy…). W czterech kanonicznych Ewangeliach dowiadujemy się, kim jest Jezus i czego Bóg od nas oczekuje. Zawierają one wszystko, czego potrzebujemy, aby wykonywać wolę Bożą w naszym życiu.
Ewangelie są specjalnym gatunkiem literackim: to nie tylko biografie, ale przede wszystkim świadectwa wiary pierwszych uczniów.
Symbole czterech ewangelistów pochodzą z Księgi Apokalipsy, która zawiera wstępne proroctwo z Księgi proroka Ezechiela, gdzie w widzeniu wspomina się niebieski tron i cztery istoty – czterech autentycznych posłańców, którzy mają zdolność komunikowania się z otoczeniem. Te cztery posłańcy (anioły) mają cztery twarze: jedna ma twarz orła, druga ludzką, trzecia ma twarz cielęcia, natomiast czwarta twarz lwa.
Ewangelistom przypisano symbole na podstawie początków Ewangelii. Ewangelia według Mateusza rozpoczyna się genealogią – listą około czterdziestu imion ludzi. Dlatego św. Mateuszowi przypisano ludzką twarz. Mateusz był celnikiem, pracował z pieniędzmi i liczbami, dlatego jest patronem bankierów i księgowych. Święty Marek ma za symbol skrzydlatego lwa, ponieważ Ewangelia Marka rozpoczyna się głosem, który woła (ryczy) na pustyni: „Przygotujcie drogę Panu”. Lwy żyły na pustyni w Palestynie. Jan Chrzciciel był ostry jak lew i był nazarejczykiem (nie golił włosów) – symbol głowy lwa odnosi się do jego przekazu i wyglądu. Jest patronem murarzy, budowniczych, prawników. Święty Łukasz jest przedstawiany jako skrzydlaty byk, ponieważ jego Ewangelia rozpoczyna się widzeniem Zachariasza w świątyni (mówiącym że jego modlitwy zostaną wysłuchane – urodzi mu się syn), a głównym zwierzęciem ofiarnym w żydowskiej świątyni był byk. Jest patronem lekarzy, pisarzy, turystów, miniaturzystów. Ewangelia Jana rozpoczyna się słowami: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Słowo było Bogiem”.
Nie rozpoczyna się od ziemskiego poczęcia i narodzin Jezusa w stajence, ale znacznie wcześniej, gdy był jeszcze u Boga, gdy był jeszcze Słowem, drugą boską Osobą. W małym Dziecięciu z Betlejem widzi się o wiele więcej i o wiele dalej, widzi się Jego prawdziwą istotę, a orły mają bardzo dobry wzrok. Ze względu na głębię spojrzenia, ze względu na to, że widzi się dalej, ewangelista Jan otrzymał orła. Święty Jan jest patronem pisarzy, bibliotekarzy, wydawców książek i dziennikarzy.
Jak powstały Ewangelie?
Często myślimy, że powstały w taki sposób, jak je przedstawiają artyści. Ewangelie nie są czystą ludzką mądrością, ale natchnionym tekstem. Jezus nie polegał na swojej retoryce, na swoim umiejętności pisania, polegał na ludziach, na nas. Nie zostawił zebranych dzieł Jezusa Chrystusa, zostawił Wspólnotę uczniów – Kościół. Jakie zaufanie miał do nas!?!
Ewangelie nie zostały napisane przez Jezusa. Czy autorzy napisali je świadkowie? Kto był świadkiem w Getsemani? Ewangelista Mateusz trzy razy powtarza słowa, które Jezus wypowiedział w Getsemani, w modlitwie, w zwiastowaniu swojej Męki. Ewangelista przynosi dokładne słowa: Ojcze, jeśli to możliwe, niech ten kielich minie ode Mnie. Jednak nie jak Ja chcę, lecz jak Ty chcesz. Skąd miał te słowa?
Jak śmiał ewangelista przytoczyć te słowa jako dokładne słowa, które Jezus wypowiedział, skoro nikt nie mógł ich usłyszeć, ponieważ nikt nie był wystarczająco blisko Jezusa, aby dokładnie usłyszeć, o co się modlił? Wyraźnie widać, że nie mieliśmy tu świadka. Ewangelia nie jest biografią, to zapis istotnych wydarzeń. To późniejsza interpretacja modlitwy Jezusa, prowadzona przez Ducha Świętego. Wydarzenie miało miejsce na Górze Oliwnej. Na szczycie góry znajduje się jaskinia, w której Jezus nauczał swoich uczniów modlitwy Ojcze Nasz. Ludzie wierzyli, że Jezus był konsekwentny, że sam modlił się tak, jak nauczał swoich uczniów, szczególnie w kluczowych momentach. Jego modlitwa w Getsemani to pierwsza, główna część Ojcze nasz: modlitwa o Królestwo Boże.
W ten sposób ewangelista daje nam naukę: właśnie w najtrudniejszych chwilach należy pamiętać, jak się modlić. Przekazuje nam: Jezus chce dać nam przykład, żeby pamiętać, że jesteśmy chrześcijanami, zwłaszcza wtedy, gdy jest nam trudno. Ewangelista podkreśla konsekwencję Jezusa.
Ewangelie nie są fikcją, lecz relacjami z wydarzeń, które miały miejsce między nami: „Ponieważ wielu już przedsiębrało sporządzenie sprawozdania o wydarzeniach, które się spełniły między nami – tak, jak to nam przekazali ci, którzy od początku byli świadkami i sługami Słowa – postanowiłem też ja, doskonały Teofilu, wszystko po kolei napisać, abyś poznał pewność tego, w czym cię pouczono” (Łk 1, 1-5). Ewangelista podaje, że wielu już pisało o tych wydarzeniach. Słudzy Słowa nie byli świadkami, ale usłyszeli od świadków i innym głosiły (apostoł Paweł nie znał Jezusa, a na jego słowo wielu uwierzyło).
W powstawaniu Ewangelii ważne jest rozróżnienie trzech faz:
- Życie publiczne Jezusa (wydarzenia, na które wciąż istnieli świadkowie)
- Czas głoszenia (fakty się nie zmieniają, jedynie styl przedstawiania)
- Czas pisania kanonicznych Ewangelii
- Ewangelia Mateusza – część Syrii; mentalność semicka; dominujący język arabski.
- Ewangelia Jana – Mała Azja; kultura helleńska (kultura przyjęta przez inne narody od Greków, na wzór grecki).
- Ewangelia Łukasza – obszar Achai (autochtoniczni Grecy).
- Ewangelia Marka – Włochy; myślenie zachodnie; dominujący język łaciński.
Ewangelie mają swoją historyczną „wagę”. Nie są one dokładnym opisem wydarzeń, ale opisują, jak chrześcijanie postrzegali Jezusa i jaką wiarę mieli w Jego czyny. Dlatego zawsze wracamy do źródeł – Biblii – do pism, które są autorytetem. Kościół zapewnia nas, że w nich znajdziemy właściwą wiarę w Jezusa. Mniej ważne są spory dotyczące pewnych szczegółów w chronologii i dokładnego czasu trwania niektórych wydarzeń z życia Jezusa.
Ewangelie ukazują, co Jezus znaczył dla ludzi i co powinien znaczyć dla nas. Przynoszą nam naukę i przesłanie do naśladowania.
Dowiedz się więcej: Ewangelia dnia
